ภาวะสับสนเฉียบพลัน (Delirium) เป็นภาวะที่เกิดขึ้นกับผู้สูงอายุ โดยมักเกิดจากการที่คนแก่นอนโรงพยาบาล นอนติดเตียงเป็นเวลานานหรือหลังการพักฟื้นที่โรงพยาบาล มักมีอาการที่แสดงออกไม่แน่นอน ความอันตรายของภาวะนี้อาจทำให้ผู้สูงอายุมีภาวะซึมเศร้า อาการหลงลืมแย่ลง และเป็นเหตุให้เกิดอุบัติเหตุหกล้มได้ง่ายขึ้น
Delirium (ภาวะเพ้อ) อาการคนแก่พูดไม่รู้เรื่อง เป็นภาวะที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลันในสมอง ทำให้ผู้ป่วยมีการรับรู้ที่ผิดปกติ ภาวะนี้มักเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันและสามารถเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็ว เป็นปัญหาทางสมองที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะในโรงพยาบาลหรือสถานพยาบาล
การเปลี่ยนแปลงในด้านการนอน ทำให้อาจมีอาการคนแก่เพ้อไม่นอน หรือนอนไม่หลับหรือนอนมากเกินไป และมักตื่นตัวในเวลากลางคืน
อาการพูดคนเดียวของคนแก่ หรือที่เรียกกันว่าอาการเพ้อสามารถรักษาเบื้องต้นด้วยวิธีการดังนี้
1.การรักษาที่ต้นเหตุของ delirium อาการเพ้อ เช่น การรักษาการติดเชื้อ การปรับปรุงสมดุลทางร่างกาย หรือการหยุดยาต่างๆ
2.การสนับสนุนทางการแพทย์ (Medical Support) การให้สารน้ำและสารอาหาร รวมไปถึงปรับปรุงประสิทธิภาพในการหายใจจะช่วยรักษาอาการเพ้อของคนแก่ให้ดีขึ้นได้
3.การจัดการสิ่งแวดล้อม (Environmental Management) การสร้างสภาพแวดล้อมที่เงียบสงบและปลอดภัย รวมไปถึงการสนับสนุนจากครอบครัวและผู้ดูแล
4.การใช้ยา (Medication) ในบางกรณี อาจมีการใช้ยาต้านอาการเพ้อหรือยาระงับประสาทเพื่อควบคุมอาการ
แนวทางการดูแลและป้องกันภาวะอาการเพ้อของคนแก่ สามารถทำได้ดังนี้
การให้ผู้สูงอายุได้ทำกิจกรรมต่างๆ ด้วยตนเองมากขึ้น เช่น การอาบน้ำ แต่งตัว ตักอาหารรับประทานเอง เพื่อกระตุ้นสมองและร่างกายของผู้ป่วยให้ได้ทำงานมากขึ้น จะช่วยป้องกันอาการเพ้อของคนแก่ได้
การปรับปรุงและดูแลเรื่องยาที่ผู้สูงอายุรับประทานเป็นสิ่งสำคัญ เพราะหากผู้สูงอายุได้รับยาหลายชนิดและมากจนเกินไป อาจทำให้ภาวะของสมองเกิดการทำงานที่ผิดปกติได้ ซึ่งอาจส่งผลกระทบทำให้มีอาการเห็นภาพหลอนในผู้สูงอายุตามมา
เรื่องอาหารเป็นอีกปัจจัยที่ค่อนข้างสำคัญในการป้องกันอาการเพ้อของคนแก่ ลูกหลานต้องดูแลให้ผู้สูงวัยได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนและเหมาะกับวัย สารอาหารดังกล่าวจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรงและบำรุงระบบต่างๆ ในร่างกาย รวมไปถึงระบบประสาทให้ดีมากยิ่งขึ้นนั่นเอง
หากผู้สูงอายุมีปัญหาในเรื่องความสามารถในการมองเห็นและการได้ยินที่ถดถอยลง ให้ท่านสวมแว่นสายตาและเครื่องช่วยฟังที่ช่วยโดยตรง เพราะจะทำให้มองเห็นและได้ยินดีขึ้น ทำให้สามารถรับรู้เหตุการณ์รอบตัวได้มากขึ้น
ควรช่วยผู้สูงอายุในการจดจำวันและเวลาต่างๆ เช่น จัดตารางกิจวัตรประจำวันให้ผู้สูงอายุทำเป็นปกติ ไม่ควรเปลี่ยนแปลงกิจกรรมบ่อย เพื่อไม่ให้ผู้สูงอายุเกิดความสับสน
วิธีการเหล่านี้เป็นเพียงแนวทางในการป้องกันเบื้องต้นเท่านั้น อย่างไรก็ดี หากผู้สูงอายุท่านใดมีความเสี่ยง หรือมีอาการที่น่าสงสัยที่เข้าข่าย delirium อาการเพ้อและมีภาวะสับสน และเพื่อเป็นการป้องกันอาการเพ้อของคนแก่ตั้งแต่เนิ่นๆ บุตรหลานหรือคนในครอบครัวควรรีบพาท่านไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อหาทางรักษาที่ถูกต้องต่อไป
Ref : https://www.si.mahidol.ac.th/Th/healthdetail.asp?aid=418
https://healthathome.in.th/blog/ภาวะสับสนในผู้สูงอายุ
