การอาบน้ำเป็นกิจวัตรประจำวันที่ทุกคนจำเป็นต้องทำในทุก ๆ วัน เพื่อชำระล้างสิ่งสกปรกออกจากร่างหาย ไม่ว่าจะเป็นคราบเหงื่อไคลต่าง ๆ คราบผลิตภัณฑ์บำรุงผิว เพื่อความสะอาดของร่างกาย แต่หากคุณหรือคนใกล้ชิดเกิดมีปัญหาด้านการเคลื่อนไหว ทำให้ไม่สามารถอาบน้ำในห้องน้ำได้สะดวก ก็จะมีวิธีการอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงมาทดแทน ซึ่งในบทความนี้จะอธิบายว่าคืออะไร มีกี่แบบ มีขั้นตอนอย่างไร พร้อมคำแนะนำที่ควรทราบ
อาบน้ําผู้ป่วยบนเตียง หมายถึง กระบวนการจัดให้ผู้ป่วยได้อาบน้ำในขณะที่ผู้ป่วยอยู่บนเตียง แทนที่จะใช้อ่างอาบน้ำหรือฝักบัวแบบเดิม ๆ ซึ่งจำเป็นสำหรับบุคคลที่มีปัญหาด้านการเคลื่อนไหว หรือกำลังพักฟื้นจากการผ่าตัด มีความพิการ หรืออาจป่วยหนักเกินกว่าจะเคลื่อนย้ายร่างกายได้ง่าย ซึ่งจะเป็นการใช้เทคนิคเฉพาะเพื่อทำความสะอาดผู้ป่วย ในขณะเดียวกันก็ลดความเสี่ยงของการบาดเจ็บจากการเคลื่อนย้าย และลดความรู้สึกไม่สบายตัวให้เหลือน้อยที่สุด
บุคคลที่อาจต้องอาบน้ำบนเตียงมักเผชิญกับข้อจำกัดทางกายภาพหรือสภาวะสุขภาพที่ขัดขวางความสามารถในการใช้ห้องน้ำ ซึ่งรวมถึงผู้ป่วยติดเตียง คนที่ต้องพักฟื้นตัวจากการผ่าตัด ผู้ที่มีปัญหาด้านการเคลื่อนไหวอย่างรุนแรง หรือบุคคลที่มีอาการป่วยเรื้อรัง การอาบน้ำบนเตียงกลายเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อให้มีสุขอนามัยที่เหมาะสม ซึ่งมักใช้ในสถานพยาบาล สถานดูแลระยะยาว หรือที่บ้าน ซึ่งบุคคลที่อาจจะต้องมีการอาบน้ำบนเตียงมีดังนี้
ผู้ป่วยติดเตียง คือ บุคคลที่ไม่สามารถลุกจากเตียงได้เนื่องจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น ความเจ็บป่วย การบาดเจ็บ หรือสภาวะสุขภาพอื่น ๆ ผู้ป่วยติดเตียงมักต้องการการดูแลเป็นพิเศษ รวมถึงกิจกรรมประจำวันพื้นฐาน เช่น การรับประทานอาหาร การอาบน้ำ และการใช้ห้องน้ำ อาจจำเป็นต้องทำบนเตียงหรือใกล้เตียง ผู้ดูแลมีบทบาทสำคัญในการดูแลความต้องการของผู้ป่วยติดเตียงเพื่อให้มั่นใจถึงความสบาย ความเป็นอยู่ที่ดี และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย การอาบน้ำผู้ป่วยติดเตียงมักจำเป็นด้วยเหตุผลหลายประการ เช่น มีปัญหาในการเคลื่อนย้ายหรือลุกออกจากเตียง มีความอ่อนแอไม่แข็งแรง ไม่เหมาะสมที่จะย้ายไปอาบในห้องน้ำ การอาบน้ำบนเตียงช่วยในการป้องกันการติดเชื้อได้
ผู้ป่วยหลังผ่าตัด หมายถึง บุคคลที่อยู่ระหว่างการฟื้นตัวหลังการผ่าตัด การพักฟื้นในช่วงนี้เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ป่วยในการฟื้นตัว เพื่อให้มีสุขภาพที่สมบูรณ์แข็งแรง ในระยะนี้ผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์จะติดตามผู้ป่วยอย่างใกล้ชิดเพื่อดูสัญญาณของภาวะแทรกซ้อน จัดการความเจ็บปวด และให้การสนับสนุนที่จำเป็น เพื่อช่วยให้กระบวนการฟื้นตัวราบรื่น ซึ่งผู้ป่วยหลังผ่าตัดมีสภาพทางการแพทย์หรือการบาดเจ็บบางอย่างที่อาจจำเป็นต้องนอนบนเตียงตลอดเวลา ทำให้ไม่สามารถเคลื่อนย้ายผู้ป่วยไปอาบน้ำในห้องน้ำได้ จึงจำเป็นที่จะต้องมีการอาบน้ำบนเตียง
ผู้ที่มีปัญหาด้านการเคลื่อนไหวอาจต้องเผชิญกับข้อจำกัดในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งอาจเกิดจากปัจจัยอื่น ๆ เช่น การบาดเจ็บ การเจ็บป่วย ความทุพพลภาพ หรือสภาวะที่เกี่ยวข้องกับอายุ ซึ่งต้องได้รับการดูแลเฉพาะทาง มีอุปกรณ์ช่วยเหลือ และอาจจะอยู่ในระหว่างการทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูร่างกาย เพื่อเพิ่มหรือรักษาความสามารถในการเคลื่อนไหวและมีส่วนร่วมในกิจกรรมประจำวัน ดังนั้นจึงอาจต้องมีการอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียง เนื่องจากข้อจำกัดต่าง ๆ เช่น ปัญหาด้านการเคลื่อนไหว ปัญหาด้านการเคลื่อนย้าย มีความเจ็บป่วยด้านร่างกาย มีการบาดเจ็บ เป็นต้น
บุคคลที่มีความพิการ หมายถึง กลุ่มบุคคลที่มีความบกพร่องทางร่างกาย ประสาทสัมผัส ความรู้ความเข้าใจ หรืออื่น ๆ ที่อาจส่งผลกระทบต่อกิจกรรมประจำวัน การมีส่วนร่วมในสังคม หรือการเข้าถึงบริการต่าง ๆ สำหรับผู้พิการการเคลื่อนย้ายไปห้องน้ำอาจเสี่ยงต่อการหกล้มหรือได้รับบาดเจ็บได้ การอาบน้ำบนเตียงช่วยลดความเสี่ยงของอุบัติเหตุ ส่งเสริมสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยยิ่งขึ้นได้ ผู้พิการจำนวนมากต้องการความช่วยเหลือเกี่ยวกับกิจกรรมประจำวัน การอาบน้ำบนเตียงช่วยให้ผู้ดูแลสามารถให้ความช่วยเหลือที่จำเป็นโดยไม่ต้องลุกจากเตียงได้
ผู้สูงอายุ คือ บุคคลที่อยู่ในช่วงสูงวัย โดยทั่วไปจะถือว่าบุคคลที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป เมื่อคนเราอายุมากขึ้น พวกเขาอาจเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับร่างกาย ความรู้ความเข้าใจ และสุขภาพ ผู้สูงอายุอาจจำเป็นต้องอาบน้ำบนเตียงเนื่องจากสาเหตุหลายประการ เช่น มีการเคลื่อนไหวที่จำกัด สภาพแวดล้อมในห้องน้ำอาจเป็นพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงสำหรับการล้ม โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องการทรงตัวหรือการเคลื่อนไหว ผู้สูงอายุบางคนอาจมีร่างกายอ่อนแอ ทำให้การเคลื่อนย้ายเข้าและออกจากห้องน้ำเป็นเรื่องที่ลำบาก การอาบน้ำบนเตียงช่วยให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลสุขอนามัยที่จำเป็น
อาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงอย่างสมบูรณ์ ภาษาอังกฤษ Complete Bed Bath คือ การอาบน้ำอย่างทั่วถึงให้กับบุคคลที่ไม่สามารถอาบน้ำได้ด้วยตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาในการเคลื่อนไหว ต่อไปนี้เป็นขั้นตอนโดยละเอียดสำหรับการอาบน้ำผู้ป่วยติดเตียง
การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงอย่างสมบูรณ์ หรือ Complete Bed Bath มีขั้นตอนดังนี้
การอาบน้ำบางส่วนของผู้ป่วย ภาษาอังกฤษ Partial Bed Bath คือ การอาบน้ำที่เน้นการทำความสะอาดบริเวณเฉพาะจุดของร่างกาย โดยทั่วไปคือใบหน้า มือ ใต้วงแขน และบริเวณอวัยวะเพศ โดยไม่ต้องให้อวัยวะต่าง ๆ จุ่มลงในน้ำทั้งหมด
การอาบน้ำบางส่วนของผู้ป่วย หรือ Partial Bed Bath มีขั้นตอนดังนี้
มีข้อแนะนำบางประการเกี่ยวกับการอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียง ดังนี้
การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับผู้ที่มีปัญหาด้านการเคลื่อนไหว ซึ่งป้องกันอุบัติเหตุการหกล้มระหว่างเคลื่อนย้ายไปอาบน้ำในห้องน้ำได้เป็นอย่างดี และเพื่อรักษาสุขอนามัยที่ดีของผู้ป่วย จึงควรทำตามขั้นตอนการอาบน้ำบนเตียงของผู้ป่วยอย่างเหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกสบายตัวและยกระดับคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้น
Reference :
http://courseware.npru.ac.th/admin/files/20170115133504_362424808f234c3ce1bb9b4d59e3cddd.pdf
https://www.thaihealth.or.th/การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตีย-2
https://modernformhealthcare.co.th/10-steps-for-bathing-a-patient-in-bed/